Atölye kapsamında ele alınacak konulara ilişkin özet bilgiler ile temel ve seçmeli okuma listelerine aşağıda yer verilmiştir.
'Temel kaynaklar' atölye için önerilen zorunlu okumaları, 'seçmeli kaynaklar' ise derinleşmek isteyen katılımcılar için ek okumaları içermektedir.
Bu derste kurumsal iktisadın farklı yaklaşımlarından yola çıkarak kalkınma süreçlerini tarihsel bir perspektif ışığında yeniden düşünme imkânlarını tartışacağız. Biri ‘oyun teorisinden beslenen, diğeri eski kurumsalcı yazının ‘politik iktisadi’ çerçevesinden faydalanan iki okuma ışığında, şu sorular etrafında odaklanacağız:
Kalkınma süreçlerinde kurumların rolü nasıl kavramsallaştırılmalı? Yeni kurumsal iktisadın ötesinde bir kavramsallaştırma çerçevesi mümkün müdür?
Kurumsal dönüşümler neden, nasıl gerçekleşir? Sürecin ardışık, çok boyutlu ve çatışmalı unsurlarını analitik bir çerçeve içinde incelemek mümkün müdür?
Siyasal uzlaşmalar, güç dengeleri ve gayriresmî yapılar ekonomik gelişimi nasıl şekillendirir? Bu dinamik unsurların ‘tarihsel’ analizi ile iktisadın ‘analitik’ araçları nasıl bir araya gelebilir?
Türkiye’nin kalkınma deneyimi, kurumsal iktisadın bu farklı yaklaşımlarıyla nasıl yeniden okunabilir?
Amacımız, Türkiye'nin kalkınma literatürünü güncel teorik araçlarla yeniden değerlendirmek ve kurumsal dönüşümün biçimsel kurumların ötesinde nasıl işlediğini daha iyi anlamak olacak. Bu anlamda derse katılanların Türkiye’de iktisadi kalkınma yazınına dair genel bir bilgi birikimi olduğu varsayılır.
Temel Kaynaklar
Khan, M. (2018). Institutions and Asia's development: The role of norms and organizational power.
Aoki, M. (2012). The five phases of economic development and institutional evolution in China, Japan, and Korea. In N. Toschi & M. Aoki (Eds.), Institutions and comparative economic development (pp. 13–47). London: Palgrave Macmillan UK.
Ek Kaynaklar
Hodgson, G. M. (1998). The approach of institutional economics. Journal of Economic Literature, 36(1), 166–192.
Myrdal, G. (1979). Underdevelopment and the evolutionary imperative. Third World Quarterly, 1(2), 24–42.
Pamuk, Ş. (2024). The state and industrialization in Turkey since the nineteenth century. Journal of Government and Economics, 16, 100126.
Tinbergen, J. (1968). Myrdal’s Asian Drama. The Economic Journal, 78(311), 618–625.
Bu derste, küresel finansal çevrimin gelişmekte olan ülkelerdeki para politikası üzerindeki kısıtları nasıl şekillendirdiği ele alınacaktır. Küresel faiz oranları, yatırımcı risk iştahı ve uluslararası sermaye akımları gibi faktörlerin, bu ülkelerdeki döviz kuru, kredi genişlemesi, enflasyon ve varlık fiyatları gibi temel finansal göstergeleri hangi kanallar aracılığıyla etkilediği incelenecektir. Bu dışsal şokların, gelişmekte olan ülkelerin kendi parasal aktarım mekanizmalarıyla nasıl bir etkileşim içinde olduğu tartışılacak; yerel faiz oranlarının bağımsız olarak belirlenmesinin önündeki engeller ve bağımsız para politikasının etkinliğinin küresel finansal çevrim tarafından nasıl şekillendirildiği analiz edilecektir. Ayrıca, bu ülkelerdeki merkez bankalarının politika manevra alanlarının nasıl daraldığı, politika ikilemleriyle nasıl başa çıktıkları ve makroekonomik istikrarı korumak adına hangi stratejilere yöneldikleri değerlendirilecektir.
Temel Kaynaklar
Bräuning, F., & Ivashina, V. (2020). US monetary policy and emerging market credit cycles. Journal of Monetary Economics, 112, 57–76.
Rey, H. (2015). Dilemma not trilemma: The global financial cycle and monetary policy independence (NBER Working Paper No. 21162). National Bureau of Economic Research.
Ek Kaynaklar
Cömert, H., & Öncü, T. S. (2023). İkili Açmaz çerçevesinden Türkiye’de yakın dönem merkez bankacılığı ve kur krizlerini anlamak. METU Studies in Development, 50, 115–169.
Fendoğlu, S., Gülşen, E., & Peydró, J.-L. (2019). Global liquidity and the impairment of local monetary policy transmission (CBRT Working Paper No. 1913). Central Bank of the Republic of Turkey.
Frenkel, R., & Rapetti, M. (2009). A developing country view of the current global crisis: What should not be forgotten and what should be done. Cambridge Journal of Economics, 33(4), 685–702.
Bu kısa derste, öncelikle paranın nasıl yaratıldığına dair farklı çerçeveleri, ampirik bulguları ve bunların teorik modeller ile merkez bankacılığı açısından ne anlama geldiğini inceleyeceğiz. Ardından, içsel para yaklaşımını derinlemesine ele alacak ve bu teorinin özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki sınırlarını tartışacağız. Son olarak ise, içsel para teorisinin öngörülerini, gelişmekte olan ülkelerde merkez bankacılığı ve finansal sektör dinamiklerini anlamak amacıyla kurumsal ve evrimsel bir perspektifle nasıl geliştirebileceğimizi değerlendireceğiz.
Temel Kaynaklar
Cömert, H. (2013). Decreasing balance sheet constraints on financial firms. In Central banks and financial markets: The declining power of US monetary policy. Edward Elgar Publishing.
McLeay, M., Radia, A., & Thomas, R. (2014). Money creation in the modern economy. Bank of England Quarterly Bulletin, 2014(Q1). Retrieved from https://ssrn.com/abstract=2416234
Dullien, S. (2009). Central banking, financial institutions and credit creation in developing countries (UNCTAD Discussion Paper No. 193). United Nations Conference on Trade and Development.
Ek Kaynaklar
Disyatat, P. (2008). Monetary policy implementation: Misconceptions and their consequences (BIS Working Paper No. 269). Bank for International Settlements.
Herr, H., & Nettekoven, Z. (2022). Currency hierarchy and underdevelopment. European Journal of Economics and Economic Policies: Intervention, 19(2), 238–259.
Güney, İ. E., & Çepni, O. (2016). Endogeneity of money supply: Evidence from Turkey (CBRT Research Notes in Economics No. 1619). Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey.
Lavoie, M. (1984). The endogenous flow of credit and the Post Keynesian theory of money. Journal of Economic Issues, 18(3), 771–797.
Post-Keynesyen modellerinin çoğunun kaynağı Ricardo'nun büyüme-bölüşüm dual teorisidir. Buradan çıkarak söz konusu teorilerin bir değerlendirmesi yapılarak büyüme-bölüşüm dual ilişkisinin yol açtığı zorluklara işaret edilecektir. Bu zorlukları aşmak üzere önce dinamik bir tüketim fonksiyonuna dayalı bir Harrod büyüme modeli açıklanacaktır. Bundan bağımsız olarak parasal bir ekonomide bir bölüşüm teorisi modeli de ele alınacaktır. Son olarak kapitalist büyümenin mekaniğine ilişkin bir vizyon paylaşımı yapılacaktır.
Temel Kaynaklar
Setterfield, M. (2024). The Kalecki-Robinson tradition in Post-Keynesian growth theory (Working Paper No. 02/2024). Department of Economics, The New School for Social Research.
Ekinci, N. (2013). Income distribution in a monetary economy. PSL Quarterly Review, 66(267), 281–308.
Ekinci, N. (2009). Consumption and growth from a Ricardian perspective. Metroeconomica, 60(4), 638–659
Bu oturumda, gelir eşitsizliği, yoksulluk ve toplumsal cinsiyet ilişkilerinin makroekonomik politika ve küresel kalkınma çerçevesinde nasıl şekillendiği eleştirel bir perspektifle ele alınacaktır. Oturum, feminist iktisat ve yapısalcı kalkınma iktisadı yaklaşımlarından beslenerek, büyüme stratejileri, maliye ve para politikaları ile dış ticaret rejimleri gibi makroekonomik politikaların toplumsal içeriklerini görünür kılmaya katkı sunmayı amaçlamaktadır. Okumalarda sunulan, yapısalcı ve feminist makroekonomi yaklaşımlarının eşitsizliğe dair kuramsal çerçeveleri ile kullandıkları analitik araçlar tartışılacak; bu bağlamda, makroekonomik politikaların neden toplumsal cinsiyet açısından “nötr” olmadığını ortaya koyan analizler değerlendirilecektir. Bunumla birlikte, toplumsal yeniden üretimin ve ücretlendirilmeyen emeğin makro iktisadi modellerde dışlanmasının yoksulluğu nasıl derinleştirdiği, küresel rekabetin emek üzerindeki etkileri ele alınacaktır. Yaygın kullanılan yoksulluk ve eşitsizlik göstergelerinin ötesine geçen, zaman yoksulluğu gibi alternatif ölçütler de tartışmaya açılacaktır. Bu kapsamda, farklı eşitsizlik ve yoksulluk biçimlerinin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasal ve kurumsal kökenleri olduğuna dikkat çekilecek; toplumsal cinsiyeti gözeten duyarlı makro politika seçenekleri değerlendirilecektir. Son olarak, feminist makroekonomi literatür ışığında, güncel ekonomik krizlerin toplumsal etkilerini analiz etmeye yönelik yöntem ve araçlar da katılımcılarla paylaşılacaktır.
Berik, G., Rodgers, Y. van der M., & Seguino, S. (2009). Feminist economics of inequality, development, and growth. Feminist Economics, 15(3), 1–33. https://doi.org/10.1080/13545700903093524
Çagatay, N. (2001). Trade, gender and poverty. UNDP New York. Retrieved from http://atwww.undptkm.org/content/dam/aplaws/publication/en/publications/poverty-reduction/poverty-website/trade-gender-and-poverty/TradeGenderandPoverty.pdf
Elson, D., & Çagatay, N. (2000). The social content of macroeconomic policies. World Development, 28(7), 1347–1364.
Seguino, S. (2005). All types of inequality are not created equal: Divergent impacts of inequality on economic growth (Economics Working Paper No. 433). Levy Economics Institute.
Cornia, G. A. (2014). The new structuralist macroeconomics and income inequality. In G. A. Cornia & F. Stewart (Eds.), Towards human development: New approaches to macroeconomics and inequality. Oxford University Press.
Elson, D. (1999). Labor markets as gendered institutions: Equality, efficiency and empowerment issues. World Development, 27(3), 611–627.
Laderchi, C. R., Saith, R., & Stewart, F. (2003). Does it matter that we do not agree on the definition of poverty? A comparison of four approaches. Oxford Development Studies, 31(3), 243–274. https://doi.org/10.1080/1360081032000111698
Onaran, Ö., & Oyvat, C. (2015). The political economy of inequality, redistribution and boom-bust cycles in Turkey. Retrieved from http://gala.gre.ac.uk/id/eprint/14067
Ilkkaracan, İ., & Memiş, E. (2021). Poverty. In G. Berik, Y. van der Meulen Rodgers, & S. Seguino (Eds.), The Routledge handbook of feminist economics (pp. 274–283). Taylor & Francis.
Bu sunumda, neo-Kaleckiyen büyüme modeli teorik bir çıkış noktası olarak ele alınmakta ve model, bölüşüm dinamiklerinin içselleştirildiği daha geniş bir çerçeveye doğru kademeli biçimde geliştirilmektedir. Post-Kaleckiyen yazında önerilen model uzantıları temelinde, açık ekonomi koşulları ve kurumsal bağlam dikkate alınarak ücret-kar yönlü büyüme rejimlerinin özellikleri tartışılmaktadır. Bu çerçevede, gelişmekte olan ülkeler üzerine yapılan güncel uygulamalı çalışmalara değinilmekte; söz konusu modelin bu ülke grubu için sağlayabileceği analitik avantajlar ve yapısal sınırlılıklar değerlendirilmektedir. Son olarak, ilgili modellerin gelecekteki kuramsal ve ampirik geliştirme olanakları ele alınmaktadır.
Temel Kaynaklar
Hein, E. (2014). The basic Kaleckian distribution and growth models. In Distribution and growth after Keynes (pp. 241–271). Edward Elgar Publishing. https://www.elgaronline.com/monobook/9781783477289.xml
Mutlugün, B. (2022). Endogenous income distribution and aggregate demand: Empirical evidence from heterogeneous panel structural vector autoregression. Metroeconomica, 73(2), 583–637. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/meca.12376
Ek Kaynaklar
Bu dersin amacı, feminist alternatif büyüme ve kalkınma teorilerini tartışmaktır.
Derste
(i) Ücretli ve ücretsiz bakım emeğinin emek verimliliği, işgücü arzı ve doğurganlık üzerindeki etkilerini analiz eden feminist kuramın ve alternatif büyüme teorilerinin katkıları,
(ii) Toplumsal cinsiyet normları ve eşitsizliklerinin tüketim ve özel yatırımlar üzerindeki etkilerini inceleyen post-Keynesyen talep yönlü büyüme modelleri,
(iii) Kamu harcamalarının (özellikle bakım sektöründeki) ve maliye politikalarının toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, ekonomik büyüme ve ödemeler dengesi üzerindeki etkileri,
Post-Keynesyen ağırlıklı bir perspektiften ele alınacaktır; feminist Post-Keynesyen/Kaleckiyen büyüme modelleri tartışılacaktır.
Temel Kaynaklar
Onaran, Ö, Oyvat, C., & Fotopoulou, E. (2022b). Gendering macroeconomic analysis and development policy: a theoretical model, Feminist Economics, 28:(3), 23-55,
Seguino, S. (2010). Gender, Distribution, and Balance of Payments Constrained Growth in Developing Countries, Review of Political Economy, 22(3), 373–404.
Ek Kaynaklar
Braunstein, E., Van Staveren, I., & Tavani, D. (2011). Embedding care and unpaid work in macroeconomic modeling: a structuralist approach. Feminist Economics, 17(4), 5-31.
İlkkaracan, İ., Kim, K., Masterson, T., Memiş, E., & Zacharias, A. (2021): The impact of investing in social care on employment generation, time-, income-poverty by gender: A macro-micro policy simulation for Turkey, World Development, 144,105476.
Oyvat, C., & Onaran, Ö. (2022). The Effect of Gender Equality and Fiscal Policy on Growth and Employment: The case of South Korea, World Development, 158,105987
Finansal Krizler, Küresel Dengesizlikler: Ortodox ve Heterodox Yaklaşımlar
Bu kısa derste kapitalist piyasa ekonomilerinin karaketeristik özelliği olan dalgalanmaları heteredox modellerin önemli bir kısmının dayandığı klasik Keynezyen perspektiften, ortodox yaklaşımla karşılaştırmalı şekilde kısaca inceleyeceğiz. Sonrasında bu dalgalanmaları ‘parasal’ kapitalist ekonomilerin içsel bir özelliği olarak açıklayan Hyman Minsky’nin ‘Finansal İstikrarsızlık Hipotezi’ kapsamında, dışa açık gelişmekte olan ülkelerdeki finansal kaynaklı dalgalanmaları anlamaya çalışacağız.
Temel Kaynaklar
Keynes, J. M. (1937). The general theory of employment. The Quarterly Journal of Economics, 51(2), 209–223.
Minsky, H. P. (1978). The financial instability hypothesis: A restatement (Hyman P. Minsky Archive No. 180). Bard College, Levy Economics Institute. https://digitalcommons.bard.edu/hm_archive/180
Minsky, H. P. (2008). Perspectives on theory. In H. P. Minsky & H. Kaufman, Stabilizing an unstable economy (Vol. 1). New York, NY: McGraw-Hill.
200 yılın ardından kalkınma söylemini ve ekonomik büyüme kavramını sorgulayan bu derste, modernleşme ve bağımlılık teorileri çerçevesinde kalkınma ideolojisinin sömürgecilik mirasıyla, ve yeni postemperyalizm ideolojisiyle nasıl şekillendiğini analiz edeceğiz. 1950ler sonrası kalkınma patikasında, Rockefeller Vakfı, Dünya Sağlık Örgütü ve IMF/Dünya Bankası gibi kurumların rolünü inceleyerek, küresel sağlık politikalarının ekonomik ve ideolojik güç ilişkilerini nasıl yansıttığını ele alacağız. COVID Aşıları, Sağlık hizmetleri- öncelikleri ve borçlandırma politikaları örnekleri üzerinden, günümüzde de devam eden eşitsizliklerin tarihsel kökenlerini ortaya koyup, kalkınma anlayışının içindeki derin ideolojik kusurları tartışarak, daha adil ve kapsayıcı bir kalkınma modeli için perspektifler geliştireceğiz.
Temel Kaynaklar
Hallaert, J. J. (2022). Tragedy of International Organizations in a World Order in Turmoil. European Centre for International Political Economy.
Sandy, Lewis G., et al. "The political economy of US primary care." Health Affairs 28.4 (2009): 1136-1145.
Case,A, Deaton, A. " The Epidemic of Despair" Foreign Affairs 36.4 (2020): 119-136.
Ek Kaynaklar
Bu çalışmada evrimci iktisat ile neo-klasik iktisat arasındaki temel farklara değinildikten sonra, evrimci iktisadın ekonomik büyüme ve teknolojik gelişme süreçlerine yaklaşımı özetlenecektir. Çalışmada evrimci iktisatçıların teknolojik gelişme ve uzun dönemli büyüme dalgaları konusundaki çalışmalarından yola çıkılarak Sanayi Devrimi’nden günümüze ekonomik büyüme ve teknolojik gelişme ilişkisi değerlendirilecek, içinde yaşadığımız dönemdeki teknolojik yeniliklerin özellikleri ve sanayi politikalarının güncelliği tartışılacaktır.
Temel Kaynaklar
Dosi, G., & Roventini, A. (2024). Evolutionary growth theory (LEM Working Paper No. 2024/02).
Duménil, G., & Lévy, D. (1999). The classical-Marxian evolutionary model of technical change. CEPREMAP Working Paper. Paris. Retrieved from http://www.cepremap.cnrs.fr/~levy
Nelson, R. R. (2020). A perspective on the evolution of evolutionary economics. Industrial and Corporate Change, 29(1), 1–18.
Ek Kaynaklar
Freeman, C., & Perez, C. (1988). Structural crises of adjustment. In G. Dosi, C. Freeman, R. Nelson, G. Silverberg, & L. Soete (Eds.), Technical change and economic theory (pp. 38–66). London: Pinter.
Mandel, E. (1975). Late capitalism. London: New Left Books. [Geç Kapitalizm, Çev. Candan Badem, İstanbul: Versus Kitap, 2013]
Taymaz, E., Voyvoda, E., & Yılmaz, K. (2024). Is there a virtuous cycle between wages and productivity? Turkish experience after the transition to democracy. World Development, 175, 106474. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2024.106474
Bu ders, Türkiye’nin büyüme ve kalkınma sorunlarını yapısalcı ve erken dönem post-Keynezyen makroekonomik perspektiften incelemeyi amaçlamaktadır. Dersin ilk bölümünde, uzun dönemli büyüme ve kalkınma dinamiklerine odaklanılacak; bu bağlamda Harrod-Domar Modeli, Lewis Modeli ve post-Keynezyen literatürdeki ücret-kar yönlü büyüme modelleri temel alınarak büyüme ile gelir dağılımı arasındaki ilişki tartışılacaktır. İkinci bölümde ise, Bağımlı Kalkınma kuramı ve Thirlwall’ın Ödemeler Dengesi Kısıtlı Büyüme (BOPCG) modelleri çerçevesinde reel döviz kuru politikalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri eleştirel bir yaklaşımla ele alınacaktır. Ders boyunca, söz konusu teorik çerçevelerin Türkiye’nin güncel kalkınma sorunlarını açıklamadaki yeterliliği ve yetersiz kaldığı noktalar eleştirel bir biçimde değerlendirilecektir.
Temel Kaynaklar
Lewis, W. A. 1954. ‘Economic Development with Unlimited Supplies of Labour.’ The Manchester School.
Skott, P., 2021. Fiscal policy and structural transformation in developing economies. Structural Change and Economic Dynamics, 56, pp.129-140.
Ek Kaynaklar
Aboobaker, A. and Ugurlu, E.N., 2023. Weaknesses of MMT as a guide to development policy. Cambridge Journal of Economics, 47(3), pp.555-574.
Ugurlu, E.N., 2023. Sectoral implications of policy induced household credit expansions. Structural Change and Economic Dynamics, 67, pp.14-31.
